Wheat varieties : गव्हाचे जिरायत, बागायती, वेळेवर, उशिरा पेरणीचे वाण

🎯 जिरायत पेरणीसाठी
❇️ पंचवटी (NIAW-15)
🔆 प्रसारणाचे वर्ष :- 2002.
🔆 जिरायतीत वेळेवर पेरणीसाठी शिफारसीत बन्सी वाण.
🔆 टपोरे, चमकदार व आकर्षक दाणे.
🔆 प्रथिने :- 12 टक्के.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 शेवया, कुरडई, पास्तामाकॅरोनीसाठी उत्तम.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी :- 105 दिवस.
🔆 उत्पादनक्षमता :- 12 ते 15 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

❇️ एमएसीएस-4028 (MACS-4028)
🔆 जिरायत पेरणीकरिता शिफारशीत बन्सी वाण.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी :- 100 ते 105 दिवस.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 प्रथिने :- 14.7 टक्के, जस्त :- 40 पीपीएम, लोह :- 46 पीपीएम.
🔆 शेवया, कुरड्या, पास्तासाठी उत्तम जात.

❇️ नेत्रावती (NIAW-1415)
🔆 प्रसारणाचे वर्ष :- 2010.
🔆 उत्पादन :- जिरायत 18 ते 20 क्विंटल प्रति हेक्टरी.
🔆 मर्यादित सिंचनासाठी.
🔆 जिरायतीत किंवा एका ओलिताखाली शिफारसीत सरबती वाण.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 प्रथिने :- 12 टक्क्यांपेक्षा जास्त.
🔆 चपातीसाठी उत्तम.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी :- जिरायतीत 105 दिवस व एका ओलिताखाली 110 दिवस.
🔆 उत्पादनक्षमता :- जिरायती 18 ते 20 क्विंटल प्रति हेक्टर. एका ओलिताखाली 27 ते 30 क्विंटल प्रति हेक्टर.

❇️ फुले सात्विक (NIAW-3170)
🔆 बिस्कीट निर्मितीकरिता सरबती वाण.
🔆 वेळेवर पेरणीसाठी नियंत्रित पाण्यावर पेरणीसाठी शिफारस.
🔆 पिकाचा कालवधी :- 115 ते 120 दिवस.
🔆 प्रथिने :- 11 ते 12 टक्के. जस्त :- 30 ते 35 पीपीएम. लोह :- 30 ते 40 पीपीएम.
🔆 तांबेरा रोग प्रतिकारक.
🔆 उत्पादन क्षमता :- 35 ते 40 क्विंटल प्रति हेक्टरी (एका ओलिताखाली).

❇️ फुले अनुपम (NIAW-3624)
🔆 गव्हाचे सरबती वाण, नियंत्रित पाण्यावर पेरणीसाठी शिफारस.
🔆 महाराष्ट्रात एका ओलिताखाली, वेळेवर पेरणीसाठी शिफारशीत.
🔆 चपातीसाठी उत्तम वाण.
🔆 आकर्षक टपोरे दाणे, प्रथिने :- 11.4 टक्के.
🔆 पाण्याचा ताण सहन करण्याची क्षमता.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 पिकाचा कालावधी :- 105 ते 110 दिवस.
🔆 उत्पादन क्षमता :- 30 ते 35 क्विंटल प्रति हेक्टर (एका ओलिताखाली).

🎯 बागायती वेळेवर पेरणीसाठी
❇️ त्रंबक (NIAW-301)
🔆 प्रसारणाचे वर्ष :- 2001.
🔆 महाराष्ट्रात वेळेवर बागायती पेरणीसाठी शिफारसीत सरबती वाण.
🔆 मध्यम टपोरे दाणे, प्रथिने :- 12 टक्क्यांपेक्षा अधिक.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 चपातीसाठी उत्तम.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी :- 115 दिवस.
🔆 उत्पादनक्षमता :- 40 ते 45 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

❇️ तपोवन (NIAW 917)
🔆 प्रसारणाचे वर्ष :- 2005.
🔆 बागायतीत वेळेवर शिफारसीत सरबती वाण.
🔆 मध्यम टपोरे दाणे.
🔆 प्रथिने :- 12.5 टक्क्यांपेक्षा अधिक.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 चपातीसाठी उत्तम.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी :- 115 दिवस.
🔆 उत्पादन क्षमता :- 45 ते 50 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

❇️ गोदावरी (NIDW-295)
🔆 प्रसारणाचे वर्ष :- 2005.
🔆 बागायतीत वेळेवर पेरणीसाठी बक्षी वाण.
🔆 टपोरे, चमकदार व आकर्षक दाणे.
🔆 प्रथिने :- 12 टक्के.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 शेवया, मायक्रोनी, कुरड्या व पास्ता यासाठी उत्तम.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी :- 110 ते 115 दिवस.
🔆 उत्पादन क्षमता :- 45 ते 50 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

❇️ फुले समाधान (NIAW-1994)
🔆 प्रसारणाचे वर्ष :- 2014.
🔆 बागायती वेळेवर किंवा उशिरा पेरणीसाठी एकमेव शिफारशीत सरबती वाण.
🔆 तांबेरा रोगास प्रतिकारक.
🔆 प्रथिने :- 12 टक्क्यांपेक्षा जास्त.
🔆 चपातीसाठी उत्तम.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी :- बागायतीत वेळेवर पेरणीखाली 115 दिवस व उशिरा 110 दिवस.
🔆 उत्पादन क्षमता :- बागायती वेळेवर 45 ते 50 क्विंटल प्रति हेक्टरी.
🔆 बागायती उशिरा पेरणीखाली 42 ते 45 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

🎯 बागायत उशिरा पेरणीसाठी
❇️ निफाड-34 (NIAW-34)
🔆 प्रसारणाचे वर्ष :- 1995.
🔆 बागायतीत उशिरा पेरणीसाठी शिफारसीत सरबती वाण.
🔆 मध्यम टपोरे दाणे.
🔆 प्रथिने :- 13 टक्क्यांपेक्षा अधिक.
🔆 तांबेरा रोगास, मावा किडीस प्रतिकारक.
🔆 चपातीसाठी उत्तम.
🔆 पक्व होण्याचा कालावधी 100 दिवस.
🔆 उत्पादनक्षमता 35 ते 40 क्विंटल प्रति हेक्टरी (उशिरा पेरणीखाली).

🎯 खपली वाण
❇️ डीडीके-1025 (DDK-1025)
🔆 प्रसारण :- 2006.
🔆 बागायती वेळेवर पेरणी.
🔆 पक्वता कालावधी :- 105 ते 110 दिवस.
🔆 उत्कृष्ट दाणे, ब्रेड, बेकरी उत्पादने, पास्ता, मायक्रोनी, चपातीसाठी उत्तम.
🔆 उत्पादन :- 45 ते 46 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

❇️ डीडीके-1029 (DDK-1029)
🔆 प्रसारण :- 2007.
🔆 पक्वता कालावधी :- 100 ते 105 दिवस.
🔆 बागायती वेळेवर पेरणी.
🔆 रोग प्रतिकारक्षम, तापमानास सहनशील.
🔆 दाणे उत्कृष्ट.
🔆 उत्कृष्ट दाणे, ब्रेड, बेकरी उत्पादने, पास्ता, मायक्रोनी, चपातीसाठी उत्तम.
🔆 उत्पादन :- 45 ते 46 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

❇️ एमएसीएस-2971 (MACS-2971)
🔆 प्रसारण :- 2009.
🔆 बागायती वेळेवर पेरणी.
🔆 पक्वता कालावधी :- 106 दिवस.
🔆 डीडीके-1027 या वाणापेक्षा सरस.
🔆 रोग प्रतिकारक्षम, तांबेरा रोगास प्रतिकारक्षम.
🔆 खीर पदार्थ बनविण्यास, पुरणपोळी व द्लीचाई, उपमासाठी उत्तम.
🔆 मधुमेही रुग्णांसाठी उपयोगी वाण.
🔆 सहज पचन क्षमतेसह चांगले गुणवत्ता गुणधर्म.
🔆 उत्पादन :- 50 ते 52 क्विंटल प्रति हेक्टरी.

❇️ फुले समाधान (एनआयएडब्ल्यू-1994)
🔆 महाराष्ट्रात बागायती वेळेवर तसेच उशिरा पेरणीसाठी सरबती गव्हाचा वाण.
🔆 तांबेरा रोगास तसेच मावा किडीस देखील प्रतिकारक्षम.
🔆 टपोरे व आकर्षक दाणे.
🔆 प्रथिनांचे प्रमाण 12.5 ते 13.8 टक्के.
🔆 चपातीची प्रत उत्कृष्ठ व प्रचलित वाणांपेक्षा सरस.
🔆 पक्वता कालावधी :- बागायतीत वेळेवर 115 दिवस व बागायतीत उशिरा पेरणीखाली 110 दिवस.
🔆 उत्पादन बागायती वेळेवर :- 45 ते 50 क्विंटल प्रति हेक्टर. बागायती उशिरा पेरणीखाली 42 ते 45 क्विंटल प्रति हेक्टर.

🎯 गहू लागवड तंत्रज्ञान
🔆 जमीन :- पाण्याचा चांगला निचरा होणारी, भारी जमीन योग्य.
🔆 पूर्व मशागत :- 20 ते 25 सें.मी. खोल नांगरट करावी. हेक्टरी 25 ते 30 बैलगाड्या चांगले कुजलेले शेणखत अथवा कंपोस्ट खत टाकावे. दोन वेळा कुळवणी करावी.
🔆 पेरणी कालावधी :- जिरायत गहू 15 ऑक्टोबर ते 31 ऑक्टोबर.
🔆 मर्यादित सिंचन :- 25 ऑक्टोबर ते 5 नोव्हेंबर.
🔆 बागायती वेळेवर :- 1 ते 15 नोव्हेंबर.
🔆 बागायती उशिरा :- 15 डिसेंबरपर्यंत.
पेरणी 15 नोव्हेंबरनंतर केल्यास प्रत्येक पंधरवड्यात हेक्टरी 2.5 क्विंटल उत्पादन कमी येते.
🔆 पेरणी पद्धत :- पेरणी उथळ म्हणजे 5 ते 6 सें.मी. खोल करावी. पेरणी अंतर 20 सें.मी ठेवावे. पेरणी उभी-आडवी अशी दोन्ही बाजूने न करता ती एकेरी करावी. जमिनीचा उतार लक्षात घेऊन गव्हासाठी 2.5 ते 4 मीटर रुंदीचे व 7 ते 25 मीटर लांब आकाराचे सारे पाडावेत.
🔆 हेक्टरी बियाणे :- जिरायत पेरणीसाठी 75 ते 100 किलो प्रति हेक्टरी. बागायती वेळेवर पेरणीसाठी 100 ते 125 किलो प्रति हेक्टरी. बागायती उशिरा पेरणीसाठी 125 ते 150 किलो प्रति हेक्टरी.
🔆 वाण :- जिरायत – पंचवटी, शरद, एमएसीएस-4028.
🔆 मर्यादित सिंचन :- नेत्रावती, फुले अनुपम, फुले सात्विक, एनआयएडब्ल्यू-1149, एमएसीएच-4058.
बागायती वेळेवर पेरणी :- फुले समाधान, तपोवन, गोदावरी, त्र्यंबक, एमएसीएस-6122.
🔆 बागायती उशिरा पेरणीसाठी :- फुले समाधान, एनआयएडब्ल्यू-34 या वाणाची पेरणी करावी.

🔆 बीजप्रक्रिया :- पेरणीपूर्वी कॅप्टन किंवा थायरम या बुरशीनाशकाची ३ ग्राम प्रति किलो बियाणे या प्रमाणात बीजप्रक्रिया करावी. तसेच प्रति 10 किलो बियाण्यास 250 ग्राम अॅझोटोबॅक्टर व 250 ग्राम पीएसबी या जीवाणू संवर्धनाची बीजप्रक्रिया करावी.
🔆 खत व्यवस्थापन :- जिरायत – 40:20:20 किलो हेक्टरी नत्र, स्फुरद, पालाश.
🔆 मर्यादित सिंचन :- 80 :40:40 किलो प्रति हेक्टरी नत्र, स्फुरद, पालाश.
🔆 बागायत वेळेवर पेरणी :- 120:60:40 किलो प्रति हेक्टरी नत्र, स्फुरद, पालाश.
🔆 बागायत उशिरा पेरणी : 90:60:40 किलो प्रति हेक्टरी नत्र, स्फुरद, पालाश.
🔆 आंतर मशागत :- बागायत वेळेवर आणि उशिरा पेरलेल्या गव्हास तीन आठवड्यांनी खुरपणी करावी. पीक कांडी अवस्थेत आले की, मजुरांच्या सहाय्याने तणांचा बंदोबस्त करता येत नाही. पिकांची नासाडीच जास्त होण्याची शक्यता असते. अशा परिस्थितीत तण नियंत्रणासाठी तणनाशकाचा वापर करणे फायद्याचे ठरते.
🔆 पाणी व्यवस्थापन :- भारी जमिनीकरिता 18 दिवसांच्या अंतराने 6 पाण्याच्या पाळ्या द्याव्यात. मध्यम जमिनीसाठी 15 दिवसांच्या अंतराने 7 पाळ्या द्याव्यात. हलक्या जमिनीस 10 ते 12 दिवसांच्या अंतराने 8 ते 10 पाळ्या द्याव्यात. परंतु, पीक वाढीच्या महत्त्वाच्या अवस्थेत पाणी देणे फायदेशीर ठरते. जर एकच पाणी देण्याइतके उपलब्ध असेल तर पेरणीनंतर 40 ते 42 दिवसांनी गव्हास पाणी द्यावे. दोन पाणी देण्याइतका पाणीसाठा उपलब्ध असेल तर पहिले पाणी पेरणीनंतर 20 ते 22 दिवसांनी आणि दुसरे पाणी 60 ते 65 दिवसांनी द्यावे. तीन पाण्याच्या पाळ्या देणे शक्य असेल तर पहिले पाणी 20 ते 22 दिवस, दुसरे पाणी 42 ते 45 व तिसरे पाणी 60 ते 65 दिवसांनी द्यावे. अशा रीतीने सुधारित तंत्रज्ञानाचा वापर करून गव्हाचे उत्पादन घ्यावे.

©️ डॉ. आदिनाथ ताकटे,
मृद शास्त्रज्ञ, एकात्मिक शेती पद्धती
महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी.
संपर्क :- 9404032389
मेल :- aditakate@gmail.com

©️ डॉ. अविनाश गोसावी
सहयोगी प्राध्यापक,
मृद शास्रज्ञ कृषी महाविद्यालय, पुणे.

कृषिसाधना....

विशेष प्रतिनिधी

See author's posts